Τις φυσικές και τεχνικές ομορφιές του ρωμαϊκού Αδριάνειου Υδραγωγείου σε όλο το μήκος της διαδρομής του στην Αττική, είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν οι περίπου 150 περιηγητές που συμμετείχαν στην περιήγηση «Το Αδριάνειο πέρα από το Χαλάνδρι». Την εξόρμηση αυτή διοργάνωσαν ο Δήμος Χαλανδρίου και η ΕΥΔΑΠ, στο πλαίσιο του HIDRANT Festival, του φεστιβάλ που οργανώνουν για 3η συνεχή χρονιά οι εταίροι του ευρωπαϊκού προγράμματος Cultural HIDRANT για την ανάδειξη του Αδριάνειου Υδραγωγείου.

Η ξενάγηση ξεκίνησε από το Ολυμπιακό Χωριό, όπου το υπέργειο κανάλι του Αδριάνειου, που έφερνε το νερό από την Πάρνηθα δίνει τη θέση του στο υπόγειο τμήμα του των 23,7 χλμ. όπως εξήγησε η αρχαιολόγος Δώρα Γεωργοσοπούλου. Το υπόγειο αυτό δίκτυο φτάνει ως την πλατεία Δεξαμενής στο Κολωνάκι, όπου βρίσκονται οι δεξαμενές κατάληξης, που έχουν κατασκευαστεί στα μέσα του 19ου από τον Δήμο Αθηναίων, η μια εκ των δύο πάνω στα απομεινάρια της αρχαίας ρωμαϊκής δεξαμενής.

Η περιήγηση συνεχίστηκε στη Βαρυμπόμπη, όπου το Αδριάνειο διασταυρώνεται με τον ποταμό Κηφισό, και από κει στο Ολυμπιακό Στάδιο, όπου η αρχαιολόγος Θεοδώρα Τζαφέρη παρουσίασε στους συμμετέχοντες τα τέσσερα πολύ καλά αναδεδειγμένα φρεάτια του Αδριάνειου, αλλά και τα απομεινάρια της ρωμαϊκής δεξαμενής.

Επόμενος σταθμός ήταν η οδός Ελ Αλαμέιν στο Χαλάνδρι, όπου έχει ήδη ξεκινήσει το έργο ανάπλασης, μέσω του προγράμματος Cultural HIDRANT, που εκτός της δημιουργίας ελεύθερων χώρων, προβλέπει την ανάδειξη των φρεατίων που βρίσκονται εκεί αλλά και της δεξαμενής καθίζησης, το εσωτερικό της οποίας θα καταστεί ορατό μέσω περισκοπίου για τους επισκέπτες.

Το Αδριάνειο στο Χαλάνδρι

Ο αντιδήμαρχος Διαχείρισης Απορριμμάτων και υπεύθυνος του προγράμματος Cultural HIDRANT Κώστας Γερολυμάτος παρουσίασε τους τέσσερις άξονες υλοποίησης του προγράμματος. Πέρα από τις αναπλάσεις σε τέσσερις γειτονιές της πόλης, περιλαμβάνει, τόνισε, τη δημιουργία του ψηφιακού ιστορικού αρχείου, την κατασκευή του πρώτου στην Ελλάδα δικτύου μη πόσιμου για την άρδευση κοινόχρηστων και ιδιωτικών κήπων αλλά και τη σύσταση μιας αλληλέγγυας κοινότητας νερού, γύρω από τη διαχείριση του πολύτιμου υδάτινου πόρου.

Πολύτιμες μαρτυρίες από τη δεκαετία του ’40 όταν τα φρεάτια του Αδριάνειου χρησιμοποιούνταν ως καταφύγιο κατά τους βομβαρδισμούς των Γερμανών στον πόλεμο αλλά και των Άγγλων στον εμφύλιο, παρέθεσε η κ. Νάση Σιαφάκα από την Ομάδα Προφορικής Ιστορίας του Δήμου Χαλανδρίου.

Γνωριμία με τις δύο δεξαμενές του Αδριάνειου στο Κολωνάκι

Ακολουθώντας την πορεία του υδραγωγείου, από το Ψυχικό, το Γηροκομείο Αθηνών και την οδό Πανόρμου, όπου η πορεία του υδραγωγείου διακόπηκε από το έργο του Μετρό, οι περιπατητές κατέληξαν στην πλατεία Δεξαμενής στο Κολωνάκι. Εκεί ο δ/ντης Στρατηγικής & Επικοινωνίας της ΕΥΔΑΠ Γιώργος Σαχίνης μοιράστηκε με τους παριστάμενους πολύτιμες πληροφορίες, άγνωστες για τον περισσότερο κόσμο. Λίγοι άλλωστε γνωρίζουν ότι δίπλα στη δεξαμενή του Αδριάνειου, που έχει χτιστεί πάνω στα απομεινάρια της αρχαίας Ρωμαϊκής Δεξαμενής, υπάρχει και άλλη, πολύ μεγαλύτερη δεξαμενή που κατασκευάστηκε στα μέσα του 19ου από τον Δήμο Αθηναίων για την αποθήκευση του νερού, η οποία λειτούργησε μέχρι τη δεκαετία του ’30, οπότε κατασκευάστηκε από την ΟΥΛΕΝ το φράγμα του Μαραθώνα. Ακόμα λιγότεροι γνωρίζουν ότι στην περιοχή του Αγ. Δημητρίου στην Πανόρμου υπάρχει ένα μοναδικό στοιχείο βιομηχανικής κληρονομιάς, η πρώτη, στη χώρα μας, δεξαμενή χλωρίωσης του νερού του Αδριάνειου, την οποία κατασκεύασε η ΟΥΛΕΝ.

Και όμως είναι ακόμα ζωντανό...

Αυτό όμως που είναι ακόμα πιο εντυπωσιακό για το Αδριάνειο Υδραγωγείο, πέρα από τις μοναδικές ιδιότητές του ως τεχνικού έργου, είναι το γεγονός ότι 19 αιώνες μετά την κατασκευή του παραμένει ζωντανό. Έχει υπολογιστεί ότι 600.000 κυβικά νερού ετησίως, φτάνουν έως τη Δεξαμενή του Κολωνακίου, τα οποία διοχετεύονται από την ΕΥΔΑΠ σε αγωγό ομβρίων και καταλήγουν στη θάλασσα. Αυτό ακριβώς το αρνητικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα του Αδριάνειου επιχειρεί να αντιστρέψει το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Cultural HIDRANT, που υλοποιείται στο Χαλάνδρι, όπως και η ΟΧΕ που σχεδιάζεται σε επίπεδο Περιφέρειας Αττικής στους οκτώ δήμους από όπου διέρχεται το υδραγωγείο, έτσι ώστε το νερό αυτό να επαναξιοποιηθεί, ως αρδευτικό αντί να χάνεται στη θάλασσα, όπως συμβαίνει σήμερα.

Πρόκειται για ένα όραμα αντάξιο του μοναδικού τεχνικού έργου της αρχαιότητας, που, με εξαίρεση τα χρόνια της Τουρκοκρατίας, υπήρξε η βασική πηγή υδροδότησης της ευρύτερης περιοχής της πόλης των Αθηνών. Και ίσως μια ενδιαφέρουσα ευκαιρία να αποκαταστήσουμε τη σχέση μας με το παρελθόν, αλλά και με το νερό ως φυσικό πόρο.