Οι δυνατότητες, οι προκλήσεις, τα οφέλη και τα παραδείγματα από την ευρωπαϊκή εμπειρία σε σχέση με τους τρόπους συμμετοχής των πολιτών, κατοίκων και χρηστών μιας περιοχής στη διαχείριση και φροντίδα των υδάτινων πόρων και δικτύων αναδείχτηκαν στην εκδήλωση «Το νερό ως κοινό αγαθό - Παραδείγματα συμμετοχικής και κοινοτικής διαχείρισης υδάτινων πόρων και δικτύων» που διοργανώθηκε από το πρόγραμμα αστικής καινοτομίας Cultural H.ID.RA.N.T.-UIA την Κυριακή 2 Οκτωβρίου 2022, παρουσία δεκάδων πολιτών, του δημάρχου Χαλανδρίου Σίμου Ρούσσου -ο οποίος απηύθυνε σύντομο χαιρετισμό- αντιδημάρχων, δημοτικών συμβούλων, αντιπροσώπων τοπικών και περιβαλλοντικών οργανώσεων και μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας.

Η εκδήλωση αφορούσε την ανάδειξη και επαναξιοποίηση του Αδριάνειου Υδραγωγείου, επιδιώκοντας να αποτελέσει την αφετηρία της διαδικασίας δημιουργίας μίας αλληλέγγυας κοινότητας νερού γύρω από αυτό ως κοινό υδάτινο, πολιτιστικό και ιστορικό πόρο.

Ο Δήμος Χαλανδρίου και οι εταίροι του ευρωπαϊκού προγράμματος έχουν σχεδιάσει ήδη τα επόμενα βήματα για τη δημιουργία μιας αλληλέγγυας κοινότητας νερού στο Χαλάνδρι, γύρω από το νερό του Αδριάνειου Υδραγωγείου και του πρώτου δικτύου μη πόσιμου νερού που δημιουργείται στην πόλη. Το επόμενο διάστημα θα γίνουν τρεις ανοιχτές επιτόπιες συζητήσεις, σε διαφορετικές γειτονιές του Χαλανδρίου, με τις/τους δυνητικούς χρήστες του μη-πόσιμου νερού και όποια/ον ενδιαφέρεται να συμμετάσχει στην ενεργή φροντίδα του Αδριάνειου ως υδάτινο πόρο και στην καλλιέργεια ενός διαφορετικού πολιτισμού και σχέσης μιας κοινότητας με τους φυσικούς της ή μη, πόρους.

Οι προκλήσεις και τα επόμενα βήματα

Αν αυτό που κάνει πετυχημένη μία εκδήλωση δεν είναι μόνο τι λέγεται σε αυτή αλλά τι ιδέες, σκέψεις, δράσεις και όρεξη γεννάει ως κινητήρια δύναμη για τα επόμενα βήματα, τότε μπορούμε να δηλώσουμε χωρίς ενδοιασμό απόλυτα ικανοποιημένες και ικανοποιημένοι από την εκδήλωση.

Οι τοποθετήσεις των τεσσάρων ομιλητών αλλά και οι παρεμβάσεις των πολιτών «φώτισαν» όλες τις πτυχές της δημιουργίας μιας αλληλέγγυας κοινότητας νερού.

Ο αντιδήμαρχος Χαλανδρίου, Κώστας Γερολυμάτος, συντονιστής του ευρωπαϊκού προγράμματος Cultural H.ID.RA.N.T.-UIA, αναφέρθηκε στην αξία του εγχειρήματος ως συλλογική προσπάθεια - πρόκληση για την αλλαγή κουλτούρας και προτύπου στην σχέση των πολιτών και του δήμου με τους υδάτινους πόρους τους μέσα από τη συγκρότηση μίας αλληλέγγυας κοινότητας νερού. Μιας κοινότητας συναποτελούμενης από τοn Δήμο, την ΕΥΔΑΠ, τους χρήστες του Αδριάνειου νερού και τους κατοίκους του Χαλανδρίου που απαιτεί την δημιουργία ενός άλλου πλαισίου συμμετοχικότητας και συνεργασίας. Από την πλευρά του αναφέρθηκε στο τι μπορεί να προσφέρει ο Δήμος, όσων αφορά τη διανομή του μη-πόσιμου Αδριάνειου νερού στο Χαλάνδρι, αλλά και ως θεσμικός υποστηρικτής μίας αλληλέγγυας κοινότητας νερού.

Ο διευθυντής Στρατηγικής και Καινοτομίας της ΕΥΔΑΠ, εταίρου στο πρόγραμμα Cultural H.ID.RA.N.T., κ. Γιώργος Σαχίνης, παρουσίασε τα περιβαλλοντικά, ενεργειακά αλλά και οικονομικά οφέλη της αξιοποίησης του μη-πόσιμου νερού του Αδριάνειου Υδραγωγείου. Εστίασε ιδιαίτερη στην ανάγκη αλλά και στους τρόπους αλλαγής κουλτούρας και ορθής (περιβαλλοντικά και κοινωνικά) χρήσης του νερού, που επιχειρείται με την ανάπτυξη του πρώτου δικτύου μη-πόσιμου νερού και την εγκατάσταση έξυπνων μετρητών σε όσες/ους συνδεθούν με αυτό. Κάτι στο οποίο η συμβολή μίας αλληλέγγυας κοινότητας νερού σαν φροντιστή αυτού του κοινού πόρου μπορεί να είναι πολύπλευρη. Τόνισε επίσης τον πιλοτικό χαρακτήρα της επανεισαγωγής των υπόγειων υδάτινων πόρων του Αδριάνειου που επιχειρείται στο Χαλάνδρι αναφορικά με τα σχέδια αξιοποίησης του συνόλου της αρχαίας αυτής υποδομής ύδρευσης που διαπερνά 8 δήμους της μητροπολιτικής Αθήνας.

Οι επόμενες δύο παρεμβάσεις, μας παρουσίασαν συγκεκριμένα παραδείγματα συμμετοχής των πολιτών, συνεργατικής διαχείρισης και δημοκρατικών μοντέλων διακυβέρνησης υδάτινων πόρων και δικτύων.

Η Anne Le Strat, πρόεδρος της Aqua Publica Europea και σύμβουλος της GWOPA - UN Habitat, αναφέρθηκε στην διαδικασία επαναδημοτικοποίησης των υπηρεσιών ύδρευσης στο Παρίσι, όπως την βίωσε σαν πρώην αντιδήμαρχος Παρισιού και πρώην πρόεδρος της δημοτικής εταιρείας ύδρευσης Eau de Paris. Στο επίκεντρο της ομιλίας της βρίσκονταν οι προσπάθειες για αλλαγή του θεσμικού πλαισίου, που άγγιζαν και τον Δήμο και τους τρόπους διοίκησης της (δημοτικής πλέον) εταιρείας ύδρευσης, προς ένα πιο συμμετοχικό, δημοκρατικό και υπόλογο στον έλεγχο των πολιτών μοντέλο διακυβέρνησης. Η επαναδημοτικοποίηση σήμαινε έτσι για το Παρίσι και τη δημιουργία ενός Παρατηρητηρίου Νερού με συμμετοχή οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, εκπροσώπων του Δήμου και της εταιρείας ύδρευσης. Το Παρατηρητήριο Νερού εκπροσωπείται και στο ΔΣ της εταιρείας ύδρευσης ενώ κάθε απόφαση που αφορά πολιτικές νερού πρέπει πριν ψηφιστεί στο δημοτικό συμβούλιο της πόλης να έχει διαβουλευτεί στο Παρατηρητήριο Νερού.

Η δεύτερη καλεσμένη, Edurne Bagué, ερευνήτρια στην έδρα της UNESCO για την Ανθρώπινη και Βιώσιμη Ανάπτυξη στο Πανεπιστήμιο της Τζιρόνα και συνεργάτης του Παρατηρητήριου Νερού της Τεράσα (Καταλονία), αναφέρθηκε πιο αναλυτικά στη δομή του τελευταίου σαν παράδειγμα συμμετοχικής διαχείρισης του νερού και σαν εγχείρημα ανοίγματος της διαδικασίας λήψης αποφάσεων πέρα από τους ειδικούς/τεχνικούς ώστε να συνυπολογίζονται και άλλου είδους γνώσεις και ανάγκες. Στο Παρατηρητήριο Νερού της Τεράσα συμμετέχουν έτσι: η δημοτική αρχή, η εταιρία ύδρευσης (σαν τεχνικός σύμβουλος), οργανώσεις των πολιτών, επαγγελματικές οργανώσεις, συνδικάτα εργαζομένων, εκπαιδευτικοί φορείς και ιδρύματα. Το Παρατηρητήριο λειτουργεί με ομάδες εργασίας και στη βάση συγκεκριμένων αξόνων (υδάτινοι πόροι, εκπαίδευση, πολίτες) γύρω από τις οποίες αρθρώνονται οι επιμέρους συνεργασίες των συμμετεχόντων.

Δίπλα στην αίσθηση που προκάλεσαν οι τοποθετήσεις των ομιλητριών/των από τις εμπειρίες του Παρισιού και της Τεράσα, πρέπει να αναφερθεί και η συμμετοχή των παρευρισκόμενων καθ’ όλη τη διάρκεια της εκδήλωσης μέσω της διαδραστικής εφαρμογής mentimeter. Μέσω αυτής όχι μόνο απηύθυναν ερωτήσεις στις/ους ομιλήτριες/ες, αλλά και απάντησαν σε ερωτήσεις που ανιχνεύουν τη διαθεσιμότητα, δυνατότητες και προκλήσεις που εμπεριέχει η διαδικασία σύστασης μίας αλληλέγγυας κοινότητας νερού στο Χαλάνδρι.

Εργαστήριο εταίρων

Αξίζει να σημειωθεί ότι την επόμενη της εκδήλωσης, Δευτέρα 3 Οκτωβρίου, έλαβε χώρα ένα εργαστήριο των εταίρων του προγράμματος με τη συμμετοχή των δύο προσκεκλημένων, προκειμένου να συζητηθούν πιο αναλυτικά και σε βάθος οι δυνατότητες, απαιτήσεις και όρια που θα είχε η διερεύνηση ενός μοντέλα συμμετοχής των πολιτών όσων αφορά το μη-πόσιμο νερό του Αδριάνειου Υδραγωγείου.

Τόσο οι παρουσιάσεις των ομιλητριών/τών στην εκδήλωση, όσο και τα στατιστικά και ποιοτικά στοιχεία που συλλέχτηκαν από το ακροατήριο και τα συμπεράσματα του εργαστηρίου θα είναι σύντομα διαθέσιμα σε όλες/ους μέσα από την ιστοσελίδα του προγράμματος www.culturalhidrant.eu.

Ακολουθούν ανοιχτές συζητήσεις στις γειτονιές

Υπενθυμίζεται ότι στα επόμενα βήματα για τη δημιουργία της αλληλέγγυας κοινότητας νερού στο Χαλάνδρι, περιλαμβάνονται τρεις ανοιχτές επιτόπιες συζητήσεις, σε διαφορετικές γειτονιές του Χαλανδρίου, με τις/τους δυνητικούς χρήστες του μη-πόσιμου νερού και όποια/ον ενδιαφέρεται να συμμετάσχει στην ενεργή φροντίδα του Αδριάνειου ως υδάτινο πόρο και στην καλλιέργεια ενός διαφορετικού πολιτισμού και σχέσης μιας κοινότητας με τους φυσικούς της ή μη, πόρους.

Μείνετε συντονισμένοι για περισσότερες πληροφορίες σύντομα. Όσες/οι ενδιαφέρονται να προμηθεύονται μη-πόσιμο νερό από το Αδριάνειο μπορούν να στείλουν e-mail στο Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.