Ο κορονοϊός ήρθε με ακραία μορφή να δοκιμάσει την κοινωνική συνείδηση που διαμορφώνεται παγκοσμίως τα τελευταία 30 χρόνια η οποία θέλει το ατομικό συμφέρον και την ατομική βούληση και συμπεριφορά, να υπερισχύουν και να απελευθερώνονται έναντι του κοινωνικού συμφέροντος και των δημόσιων αναγκών.

Είναι η αντίληψη του νεοφιλελευθερισμού που καλλιεργήθηκε από τις οικονομικές κυρίως σχολές Αμερικανικών και Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων, οι οποίες έχουν στόχο να αποδώσουν στον ιδιωτικό τομέα την κυριαρχία της ρύθμισης ζητημάτων που άπτονται κυρίως της οικονομικής αλλά και της κοινωνικής και πολιτικής ζωής της κοινωνίας των ανθρώπων, χωρίς να διστάζουν να προτείνουν την ιδεολογία τους, ακόμη και στην διαχείριση του Περιβάλλοντος.

Ο κορονοϊός όμως ήρθε να ανακόψει αυτήν την αντίληψη και να βάλει σκληρά διλήμματα καθώς η απειλή της ανθρώπινης ζωής συνειδησιακά προέχει έναντι του καταναλωτισμού, της ελευθερίας και της ευημερίας του ανθρώπου.

Ο νεοφιλευθερισμός έδειξε τα στοιχεία της αποτυχίας του και με την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2007 που οδήγησε στην καταστροφή και την εξαθλίωση εκατομμύρια νοικοκυριά, αλλά και με την κλιματική κρίση. Την ίδια αποτυχία κατέγραψε και στη διαχείριση επιμέρους κοινών πόρων, όπως το ηλεκτρικό στην Αμερική, τα τραίνα στην Αγγλία, το τραπεζικό σύστημα στην Ευρώπη κ.λπ.

Η κυρίαρχη συνείδηση όμως του υπερκαταναλωτισμού και της κοινωνικής κινητικότητας που είχε πολύ αποτελεσματικά καλλιεργήσει με την ταυτόχρονη απαξίωση του κράτους πρόνοιας και του δημόσιου τομέα, φαινόταν να κερδίζει και πάλι πολύ σύντομα το πρόσκαιρα τελικά χαμένο έδαφος στην συνείδηση των ανθρώπων.

Ο κορονοϊός όμως με το δίλημμα ζωής και θανάτου δεν χαρίζει κάστανα. Ανέτρεψε συθέμελα την λογιστικοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών που αποτελούσε βασικό επικοινωνιακό εργαλείο του νεοφιλευθερισμού, καθώς οι άνθρωποι άρχισαν να απαιτούν πρωτίστως να έχουν περίθαλψη για να ζήσουν. Τα κράτη αναγκάστηκαν και να ενισχύσουν τα δημόσια συστήματα υγείας και να βάλουν κανόνες κρατικού παρεμβατισμού και έκτακτης ανάγκης και να διαθέσουν κονδύλια για την οικονομική στήριξη των νοικοκυριών.

Το φαινόμενο μάλιστα της πρωτοκαθεδρίας των ΗΠΑ στους θανάτους από τον κορονοϊό που αποτελεί και την χώρα με τις μεγαλύτερες αντιστάσεις εναντίον του δημόσιου τομέα, αποτέλεσε παγκόσμιο δείγμα.

Και εδώ ο νεοφιλελευθερισμός μπροστά σε ένα δεύτερο κύμα έξαρσης της εξάπλωσης εφηύρε την έννοια της «ατομικής ευθύνης». Μια αντιστροφή του ατομισμού που από δικαίωμα γίνεται υποχρέωση και όλα πάλι ρυθμίζονται από το ατομικό όφελος. Μία νέα έκφανση της αντίληψης που θέλει λιγότερο παρεμβατισμό από το κράτος, λιγότερους κανόνες προστασίας του κοινωνικού συνόλου και περισσότερη ατομική πρωτοβουλία, έστω κι αν αυτή απειλεί την επιβίωση του κοινωνικού συνόλου.

Αντί των δαπανών για την δημόσια υγεία και την θέσπιση κανόνων προστασίας οι πολιτικές δυνάμεις του νεοφιλελευθερισμού προτάσσουν την «ατομική ευθύνη» ως ελεύθερη ατομική επιλογή.

Οι πολιτικές δυνάμεις του νεοφιλευθερισμού γνωρίζοντας εξ΄αρχής σχεδόν την έλευση του δεύτερου κύματος, θα έπρεπε να έχουν προετοιμάσει το δημόσιο σύστημα υγείας και να έχουν προδιαγράψει σκληρούς οικονομικούς κανόνες που θα απαιτούσαν μια πλατιά στήριξη των νοικοκυριών. Κάτι τέτοιο όμως ανατρέπει όλους τους σχεδιασμούς τους και όλες τις αντιλήψεις τους. Η αντίληψή τους θέλει μείωση δαπανών του δημόσιου τομέα, λιγότερο κράτος, συγκέντρωση των κεφαλαίων σε λίγα χέρια και στοχευμένες επενδύσεις ανάπτυξης από τον ιδιωτικό τομέα. Είναι η εφαρμοσμένη πολιτική της λιτότητας.

Μια πολιτική αντιμετώπισης των κορονοϊού απαιτεί διάχυση των κεφαλαίων σε πλατιές μάζες, επενδύσεις στον δημόσιο τομέα και ενίσχυση του κρατικού παρεμβατισμού.

Ερχεται λοιπόν η έννοια της «ατομικής ευθύνης» να ξεπεράσει την συνειδησιακή αναγκαιότητα και να επιρρίψει τις ευθύνες των αποτελεσμάτων στους πολίτες, προσπερνώντας τον ρόλο του κράτους. Η επίκληση της «ατομικής ευθύνης» έχει ως απώτερο στόχο την απόδοση των ευθυνών όταν κάνουμε ταμείο.

Η υποχρεωτική μάσκα δε, αποτελεί ένα σύμβολο απόδοσης των ευθυνών. Φωτογραφίες, καταγγελίες σποτάκια και πρόστιμα, αποτελούν τα επικοινωνιακά εργαλεία και τους αδιάψευστους μάρτυρες του «τις πταίει».

Η υποχρέωση του κράτους για 1.500 ή και περισσότερες κλίνες ΜΕΘ, για δωρεάν και καθολικά τεστ για όλους, για δωρεάν παροχή αντισηπτικών, για πλήρη στήριξη όλων των επαγγελματιών και εργαζομένων που εργάζονται σε επαγγελματικούς χώρους συνωστισμού και για συνεχή απολύμανση όλων των κοινόχρηστων χώρων, έπεται. Η κυρίαρχη ευθύνη μεταφέρεται στον πολίτη και στο σύμβολο - πιστοποιητικό της μάσκας. Από αυτόν εξαρτάται το αποτέλεσμα της εξάπλωσης.

Εξού και η μάσκα από «επικίνδυνη» σύμφωνα με τους λοιμωξιολόγους, μετατράπηκε ξαφνικά ως το μόνο αποτελεσματικό μέτρο για την αντιμετώπιση της εξάπλωσης του κορονοϊού. Μέσα σε έξι μήνες ανατράπηκε μια εμπειρία 80 χρόνων ως προϊόν «πολιτικοεπιστημονικών» συμβιβασμών.

Η «ατομική ευθύνη» για την αντιμετώπιση της εξάπλωσης του κορονοϊού, δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια στρατηγική άμυνας των πολιτικών δυνάμεων που στοχεύουν στην απαξίωση του δημόσιου συμφέροντος και στην κατάργηση του κράτους πρόνοιας που πρέπει να αντικατασταθούν από το δίκαιο της φυσικής επιλογής.

Χάρης Κουγιουμτζόπουλος
Δημοσιογράφος