Οπως όλοι θα πρέπει να έχουν καταλάβει ο στόχος είναι να νοσήσει ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού (χωρίς εμβόλιο ο ιός δεν σταματάει) αλλά να νοσήσει απλωμένα σε ένα μακρό χρονικό διάστημα έτσι ώστε να μην μπλοκάρει το σύστημα Υγείας και ταυτόχρονα να μην νοσήσουν οι ευπαθείς ομάδες που έχουν το μεγάλο ρίσκο. 

Μόνο που οι ευπαθείς ομάδες, ούτε ταξιδεύουν με πλοία και αεροπλάνα, ούτε πάνε πια στις δουλειές τους, αφού οι Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου τους απάλλαξαν, ούτε πάνε στο γήπεδο αφού όλα αυτά έκλεισαν.

Οι ευπαθείς ομάδες πάνε στο μπακάλικο και το φαρμακείο της γειτονιάς, στον φούρνο και στο τοπικό Super Market.

Ο κορωνοϊός ξαπλώνεται πια στις γειτονιές. Και ευθύνη για την συμπεριφορά της γειτονιάς έχει ο Δήμος.

Ο Δήμος έχει τις γνώσεις και τους μηχανισμούς να διαμορφώσει τους όρους λειτουργίας της γειτονιάς. Ο Δήμος ελέγχει τα γηπεδάκια, τις παιδικές χαρές, τα σχολεία, τα πάρκα και τις πλατείες, ο δήμος γνωρίζει που μένουν οι ηλικιωμένοι, ο δήμος επικοινωνεί με τους γιατρούς και τους φαρμακοποιούς της γειτονιάς που γνωρίζουν ποιοι αντιμετωπίζουν χρόνια προβλήματα υγείας, ο δήμος μπορεί να έχει πρόσβαση στις βάσεις δεδομένων νοσοκομείων και ασφαλιστικών ταμείων, ο δήμος γνωρίζει που διαμένουν μοναχικά άτομα, ο δήμος γνωρίζει τους αναξιοπαθούντες, τα Δημοτικά Ιατρεία γνωρίζουν το ιατρικό ιστορικό των ανθρώπων της γειτονιάς με τις ιδιαιτερότητές τους, ο δήμος μπορεί να ελέγξει αν τα τοπικά μαγαζιά λειτουργούν με σωστούς υγειονομικούς όρους, ο δήμος μπορεί να ενημερώσει επί τόπου όσους στους δρόμους της γειτονιάς δεν ακολουθούν τις οδηγίες του Δημόσιου Οργανισμού Υγείας και τέλος... ο δήμος έχει το προσωπικό για να στηρίξει τις ευπαθείς ομάδες. 

Tο Υπουργείο Εσωτερικών εξέδωσε Εγκύκλιο μετά την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου για τις έκτακτες λειτουργίες που καλούνται να αναπτύξουν οι δήμοι προκειμένου να υποστηρίξουν τους ευπαθείς δημότες τους, στην εθνική προσπάθεια ανακοπής της γρήγορης διάδοσης του κορωνοϊού.

Οι νέες διατάξεις προβλέπουν μεταξύ άλλων καταγραφή των ευπαθών ομάδων, δημιουργία τηλεφωνικού κέντρου και κατ΄οίκον εξυπηρέτηση με προμήθεια τροφίμων και φαρμακευτικού υλικού.

Να θυμίσουμε ότι πέραν των διατάξεων αυτών το Υπουργείο Εσωτερικών έχει κατανείμει έκτακτη οικονομική ενίσχυση 15 εκατομμυρίων ευρώ και ταυτόχρονα οι Δήμαρχοι και οι Περιφερειάρχες έχουν τη δυνατότητα για απευθείας αναθέσεις σε προμήθειες υλικού που αφορούν την αντιμετώπιση του κορωνοϊού. Επίσης με άλλη διάταξη ορίζεται ότι η καθαριότητα οργανώνεται από τους δήμους τουλάχιστον σε δύο βάρδιες για να διασφαλιστεί ότι σε κάθε περίπτωση θα λειτουργεί κανονικά ενώ οι δήμοι έχουν την δυνατότητα να προσλάβουν προσωπικό και να συστήσουν ομάδες υποστήριξης από την κοινωνία. 

Είδαμε πολλές φωτογραφίες στο διαδίκτυο με συνεδριάσεις Εκτελεστικών Επιτροπών ή επικεφαλής των παρατάξεων, αλλά σπάνια οι φωτογραφίες περιελάμβαναν τους Ιατρούς Εργασίας, τοπικούς εκπροσώπους Γιατρών και Φαρμακοποιών ή εμπόρων και πολύ περισσότερο εκπροσώπους συλλόγων κοινωνικής αλληλεγγύης. 

Εχω τονίσει εκατοντάδες φορές όπως το τονίζει βέβαια και ο επιστημονικός κόσμος, κάθε Δήμος πρέπει να έχει το δικό του ιδιαίτερο τοπικό σχέδιο αντιμετώπισης κρίσεων στο οποίο πρέπει να περιλαμβάνονται και οι επιδημίες και πολλά άλλα εκτός των γνωστών και κλασικών (πλημμύρες, σεισμοί κ.λπ.).

Σ΄αυτά τα Τοπικά Σχέδια εννοείται όπως καταγράφουν και τα σχετικά εγχειρίδια, πως πρέπει να δίνεται έμφαση στην πρόληψη και σαφώς να κινητοποιούνται οι τοπικοί φορείς. Δυστυχώς όμως είναι μετρημένοι στα δάχτυλα οι δήμοι που διαθέτουν τέτοια σχέδια. 

Εχω επίσης τονίσει άλλες τόσες φορές ότι κάθε δήμος στα πλαίσια της κατάρτισης του Επιχειρησιακού του Προγράμματος θα πρέπει να εκπονήσει και Μελέτη Κοινωνικών Αναγκών με την παρούσα κατάστασή του και τη προβολή στο μέλλον καθώς πυκνοκατοίκηση, μόλυνση της ατμόσφαιρας και γήρανση του πληθυσμού δημιουργούν διαρκώς νέες ανάγκες. 

Και βέβαια έχω τονίσει επίσης εκατοντάδες φορές την ανάγκη μετεξέλιξης των ΚΑΠΗ σε Οργανισμούς Υποστήριξης της Τρίτης Ηλικίας. Η παλιά δομή της δεκαετίας του ’80 όπου τα ΚΑΠΗ ως νεοεισερχόμενος θεσμός λειτουργούσαν με μέλη ως καφενεία και γραφεία ταξιδίων και εκδηλώσεων, έχει παρέλθει. Μια μικρή ανίχνευση δείχνει ότι κάθε δήμος έχει πραγματικά 200 ενεργά μέλη στα ΚΑΠΗ και 10.000 ηλικιωμένους στις γειτονιές του χωρίς καμία επαφή.

Ειδικά οι δήμοι θα αντιμετωπίσουν με τεράστια σφοδρότητα την γήρανση του πληθυσμού στο άμεσο μέλλον και ο κορωνοϊός ίσως αποτελεί τελικά ένα σοκ για να αποκτήσουν εξωστρέφεια και μαζική πολιτική τέτοιοι θεσμοί. Να αντιμετωπίσουν καθολικά και μαζικά τις κοινωνικές ανάγκες. 

Και βέβαια πάνω από όλα τα Δημοτικά Ιατρεία πρέπει να έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στα Τοπικά Σχέδια Πολιτικής Προστασίας. 

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση που καλείται για μια ακόμη φορά να αντιμετωπίσει σε τελικό βαθμό και αυτήν την κρίση, αφού καλώς ή κακώς είναι η εγγύτερη εξουσία προς τον πολίτη, θα καταβάλει όπως δείχνει το πράγμα και πάλι υπεράνθρωπες προσπάθειες και θα ξεπεράσει τις προσδοκίες, αλλά οι αδυναμίες της και ελλείψεις της είναι τεράστιες. Και πάλι φάνηκε απροετοίμαστη.

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση πάνω από όλα θα κληθεί να ανακόψει το κύμα υπερσυγκέντρωσης των κρουσμάτων ή των ύποπτων περιστατικών στα νοσοκομεία. Πως θα το κάνει όμως; 

Είναι χιλιάδες οι ελλείψεις της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για να αντιμετωπίσει μια τέτοια κατάσταση κρίσης, αλλά οι δημοτικές αρχές δεν το ακούνε για πρώτη φορά! Τουλάχιστον τον τελευταίο χρόνο που έχουν γίνει σεμινάρια και ημερίδες για την Κλιματική Κρίση έχουν ακούσει χιλιάδες φορές για την αναγκαιότητα οργάνωσης προληπτικά και για περιπτώσεις επιδημιολογικών φαινομένων. Αλλωστε τα Τοπικά Σχέδια που έχουν κληθεί δια νόμου να εκπονήσουν εδώ και τέσσερις μήνες, προβλέπουν ρητώς το ενδεχόμενο ακόμη και μετά από μια φυσική καταστροφή να υπάρξει εξάπλωση επιδημιών.

Το 90% όμως των δημοτικών αρχών, παρά του ότι προσκαλούνται, σπάνια παραβρίσκονται και παρακολουθούν με προσοχή τέτοιες ημερίδες. 

Η κρίση του κορωνοϊού, η κλιματική αλλαγή, η γήρανση του πληθυσμού και η πυκνοκατοίκηση των πόλεων δεν αφήνουν άλλα περιθώρια. Τέτοιες κρίσεις είχαμε στο παρελθόν κάθε 20 χρόνια. Τώρα σύμφωνα με τους επιστήμονες θα τις έχουμε μια φορά στα πέντε χρόνια. Ανεξάρτητα από την έκβαση αυτής τη επιδημιολογικής κρίσης οι δήμοι καλούνται να αναδιαρθρώσουν τις δομές τους και τις λειτουργίες τους, οι δημοτικές αρχές να σταματήσουν να σκέφτονται με όρους της δεκαετίας του ’80 και να οργανώσουν σωστά και άρτια τα Τοπικά Σχέδια Διαχείρισης Κρίσεων καθώς έχουν πρώτιστη αρμοδιότητα την προστασία των πολιτών τους από κάθε είδους απειλή.

Χάρης Κουγιουμτζόπουλος
Δημοσιογράφος Τοπικής Αυτοδιοίκησης