Αναμφισβήτητα όλοι έχουμε νιώσει κάποια στιγμή στη ζωή μας ζήλεια. Η ζήλεια είναι μια ανθρώπινη αντίδραση, η οποία εκφράζεται τόσο από άνδρες, όσο και από γυναίκες και εκδηλώνεται σε όλες τις διαπροσωπικές σχέσεις. Μπορεί λοιπόν, να εμφανιστεί μεταξύ φίλων, συντρόφων, μελών μιας οικογένειας ή συγγενικών προσώπων, συναδέλφων. 

Η ζήλεια πολλές φορές, προκαλεί γκρίζα σύννεφα και αναταραχές σε μια ερωτική σχέση, οδηγεί σε συγκρούσεις το ζευγάρι και μπορεί να γίνει η αφορμή ακόμη και για τη διάλυση του δεσμού, προκαλώντας μια σειρά από επώδυνα και αρνητικά συναισθήματα και ανατρέποντας τη ζωή μας.

Το άτομο που ζηλεύει κατακλύζεται από αισθήματα εσωτερικής ανεπάρκειας και κατωτερότητας, φοβάται πολύ την απόρριψη και έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Η ερωτική ζήλεια, όταν εκφράζεται με υγιή και ισορροπημένο τρόπο, μπορεί να έχει θετική επίδραση στη σχέση, καθώς αρκετοί την ερμηνεύουν ως απόδειξη αγάπης, πόθου, αφοσίωσης, πάθους, διεκδίκησης και αληθινού ενδιαφέροντος και μάλιστα νιώθουν κολακευμένοι κάθε φορά που ο σύντροφός τους δείχνει σημάδια ζήλειας.

Επίσης, η ζήλεια σε φυσιολογικά επίπεδα, μπορεί να μας ωθήσει να βελτιωθούμε και να εξελιχθούμε μέσα σε μια σχέση, να αποκτήσουμε αυτογνωσία και να πιστέψουμε περισσότερο στον εαυτό μας και μας βοηθά να κατανοήσουμε πως ο σύντροφός μας σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να θεωρείται και να αντιμετωπίζεται ως δεδομένος.

Η ζήλεια σχετίζεται με την κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο εσωτερικός μας κόσμος και είναι στην ουσία ο καθρέφτης της ανασφάλειάς μας.

Πίσω από την ερωτική ζήλεια κρύβονται κυρίως άλλα έντονα συναισθήματα, όπως ο θυμός, ο φόβος και η ανησυχία.

Όταν κάποιο άτομο ζηλεύει, διακατέχεται συχνά από μια αγωνία πως ο σύντροφός του θα τον εγκαταλείψει, βρίσκοντας καινούργιο ταίρι, με αποτέλεσμα να τον χάσει και νιώθει σε μόνιμη βάση πως η σχέση του απειλείται. Η αίσθηση της απειλής θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι αυτή ακριβώς που ενεργοποιεί τον «μηχανισμό» της ζήλειας, η οποία λειτουργεί σαν «όπλο» αντιμετώπισης ενός ανύπαρκτου εχθρού και δίνει στο άτομο μια ψευδή εντύπωση πως μέσα από τη συγκεκριμένη αντίδραση, θα αποφύγει την αναμέτρηση με δυσάρεστες καταστάσεις.

Το άτομο που ζηλεύει σκέφτεται πολύ συχνά με αρνητικό τρόπο, κατασκευάζει διάφορα σενάρια και ερμηνεύει τη συμπεριφορά του συντρόφου του ως αδιαφορία, υποστηρίζοντας πως ο άνθρωπός του δε τον ποθεί, δε τον βρίσκει ελκυστικό και δε τον αγαπά πλέον, γιατί πιθανότατα έχει συνάψει μια παράλληλη ερωτική σχέση.

Το αποτέλεσμα είναι πως μέσα από όλες αυτές τις στρεβλές σκέψεις, ο ζηλιάρης ταλαιπωρείται διαρκώς, βασανίζεται ψυχικά, δεν αντλεί ικανοποίηση από τη ζωή του και βιώνει μια σειρά από επώδυνα συναισθήματα, όπως φόβο, άγχος, απογοήτευση, θλίψη, ματαίωση, που δεν είναι σε θέση να διαχειριστεί.

Η εκδήλωση ζήλειας μέσα σε μια σχέση οφείλεται σε διάφορους παράγοντες. Ένας από αυτούς, είναι τα βιώματα της παιδικής ηλικίας, τα ερεθίσματα και τα πρότυπα που έλαβε, ο τρόπος που μεγάλωσε κάποιος, το πως ήταν δομημένο το οικογενειακό του σύστημα και τι αντίκτυπο είχαν όλα αυτά που έζησε στην προσωπικότητα που διαμόρφωσε και στην εικόνα που απέκτησε για τον εαυτό του.

Ένα άλλο αίτιο που διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση ζήλειας στο ζευγάρι, είναι οι οδυνηρές εμπειρίες που είχε κάποιος μέσα σε ερωτικές σχέσεις στο παρελθόν (π.χ. μια ή περισσότερες απιστίες, έλλειψη ενδιαφέροντος και παραμέληση από τον σύντροφό του κ.ά.) και κατά πόσο τις κουβαλά μέσα στο μυαλό του και ασκούν δυσμενή επιρροή στη συμπεριφορά του και στον τρόπο σκέψης του, στις επόμενες σχέσεις που συνάπτει στην πορεία της ζωής του.

Επίσης, βασικό αίτιο που οδηγεί στη γέννηση της ερωτικής ζήλειας, είναι η έλλειψη αυτοπεποίθησης και η αυτό-υποτίμηση, η οποία εκφράζεται μέσω της αίσθησης καχυποψίας και της πεποίθησης πως κάθε συμπεριφορά του συντρόφου σχετίζεται με την επιθυμία του να συνάψει άλλη σχέση ή με το γεγονός πως υπάρχει ερωμένη (π.χ. εάν ο σύντροφος προσφέρει στον/στη ζηλιάρα ένα δώρο χωρίς να υπάρχει κάποια ξεχωριστή περίσταση, αυτόματα ο/η ζηλιάρης σκέφτεται πως το κάνει, γιατί ο σύντροφός του νιώθει τύψεις που τον/την απάτησε ή γιατί θέλει να τον/την παραπλανήσει μέσω αυτής της κίνησης).

Η ζήλεια όταν ξεφεύγει από τα όρια, αναμφίβολα αποτελεί ένα πολύ ψυχοφθόρο και επιζήμιο συναίσθημα που ασκεί αρνητική επίδραση, τόσο στον ίδιο τον ζηλιάρη, όσο και στο θύμα του, προκαλώντας και στις δύο πλευρές άγχος, θυμό, θλίψη, πίεση και απογοήτευση και απομακρύνοντας το ζευγάρι.

Από τη μια ο ζηλιάρης μέσα σε μια σχέση είναι αυτός που ζητά διαρκώς εξηγήσεις και αμφισβητεί το ενδιαφέρον του συντρόφου του προς τον ίδιο και από την άλλη το θύμα της ζήλειας νιώθει ολοένα και πιο εγκλωβισμένο σε μια αδιέξοδη κατάσταση, πνίγεται, καταπιέζεται, απολογείται διαρκώς για πράξεις που δεν έκανε, προσπαθεί συνέχεια να αποδείξει την πίστη, την αφοσίωση, την εκτίμηση, τον σεβασμό και την αγάπη του με κάθε μέσο, ανησυχεί πώς θα συμπεριφέρεται για να μη δώσει και την παραμικρή αφορμή που θα πυροδοτήσει σκηνές ζηλοτυπίας και νιώθει ψυχικά εξουθενωμένος, χωρίς να αντλεί πραγματική ικανοποίηση από τη σχέση του.

Η υπερβολική, παθολογική ζήλεια οδηγεί σε ακραίες συμπεριφορές, όπως απειλές και βίαια ξεσπάσματα. Σε ακραίες καταστάσεις καταλήγει ακόμη και σε εγκλήματα πάθους.

Συχνό φαινόμενο που παρατηρείται όταν κάποιος ζηλεύει παράφορα σε μια σχέση, είναι η παρακολούθηση του συντρόφου του (π.χ. έλεγχος του κινητού και των μηνυμάτων του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τυχαία δήθεν επίσκεψη στο χώρο που βρίσκεται ο σύντροφος για να ελέγξει την κατάσταση), παραβίαση του ιδιωτικού χώρου και των προσωπικών δεδομένων του συντρόφου (π.χ. ψάξιμο στα συρτάρια του γραφείου του και στην τσάντα του για ανεύρεση ύποπτων στοιχείων), απαγόρευση εξόδων και συναντήσεων με φίλους, διαρκείς κλήσεις στο κινητό τηλέφωνο, όταν απουσιάζει έστω και για λίγο από το σπίτι χωρίς να έχει αναφέρει που θα πάει ή εάν καθυστερεί να επιστρέψει μετά τη δουλειά, ανάκριση στον σύντροφο για να μάθει λεπτομέρειες και να τον φέρει σε αμηχανία, οπότε να τον αναγκάσει να αποκαλύψει την αλήθεια σε περίπτωση που κρύβει κάτι, ερωτήσεις επαλήθευσης σε φίλους, προκειμένου να επιβεβαιώσει πως πήγε όντως στον προορισμό που υποστηρίζει ο σύντροφος και πολλές άλλες παρόμοιες συμπεριφορές.

Η ζήλεια σε μια σχέση είναι κάτι που μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, να επανακτήσει το ζευγάρι την ισορροπία και την αρμονία του και να γεφυρωθεί το μεταξύ τους χάσμα, αρκεί φυσικά να το θέλει κάποιος πραγματικά. Το πρώτο και απαραίτητο βήμα για την καταπολέμηση της ζήλειας είναι να τολμήσει κάποιος να αναζητήσει βοήθεια σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, ο οποίος θα τον κατευθύνει αντίστοιχα.

Η ψυχοθεραπεία συμβάλλει σημαντικά στην αποφόρτιση του ατόμου από το επικίνδυνο και φθοροποιό «ζιζάνιο» της ζήλειας, που του απορροφά μέρα με τη μέρα όλο και περισσότερο την ευτυχία. Μέσα από αυτή και τις τεχνικές που εφαρμόζονται έχει κάποιος τη δυνατότητα να επεξεργαστεί και να δουλέψει με τις αρνητικές πεποιθήσεις που διαμόρφωσε γύρω από τις σχέσεις, να αναλύσει τις επώδυνες εμπειρίες που βίωσε μέσα σε ερωτικούς δεσμούς στο παρελθόν, να αποδεχτεί και να εκφράσει τα συναισθήματά του, να κατανοήσει από που ακριβώς πηγάζουν οι δυσλειτουργικές σκέψεις και η έντονη ζήλεια που νιώθει για τον σύντροφό του, να γνωρίσει άγνωστες πτυχές του εαυτού του και να ενδυναμώσει την αυτοεκτίμησή του, να εκπαιδευτεί στο να μάθει να κάνει έναν ειλικρινή και εποικοδομητικό διάλογο σεβόμενος τις ανάγκες και τις επιθυμίες των άλλων και τελικά όταν κλείσει τον κύκλο της εσωτερικής του αναζήτησης, να έχει απαλλαγεί από συμπεριφορές κτητικότητας και να είναι σε θέση να συνάψει υγιείς σχέσεις.

Μαρίνα Κόντζηλα
Συμβουλευτική Ψυχολόγος - Εκπαιδεύτρια Ομάδων Γονέων 

Γραφείο: Φαρσάλων 10, Χαλάνδρι (δίπλα στο μετρό στάση "Χαλάνδρι")
Τηλέφωνα επικοινωνίας: 210-6005441 & 697-0084190
E-mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Ιστοσελίδα: www.marpsychology.gr
Facebook: Μαρίνα Κόντζηλα Υπηρεσίες Ψυχολόγου

******

Για να διαβάσετε προηγούμενα άρθρα της Μαρίνας Κόντζηλα στο MyXalandri.gr, πατήστε στον σύνδεσμο: 

"Άρθρα της ψυχολόγου Μαρίνας Κόντζηλα"